9 lipca tego roku weszły w życie zmiany w zakresie przedawnienia roszczeń majątkowych. Główna zmiana dotyczy art. 118 kodeksu cywilnego i polega na skróceniu ogólnego 10–letniego terminu przedawnienia roszczeń do 6 lat. Bez zmian pozostaje natomiast termin przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe, np. z tytułu odsetek oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, który w dalszym ciągu wynosi 3 lata. Ważna zmiana zaszła także sposobie liczenia terminu przedawnienia. Zgodnie z nią koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

Skróceniu uległ ponadto termin przedawnienia roszczeń stwierdzonych prawomocnym wyrokiem sądowym określony w art. 125 kodeksu cywilnego, który dotychczas wynosił 10 lat, a od 9 lipca 2018 roku również wynosi 6 lat.

Wraz z powyższymi zmianami ustawodawca wprowadził w art. 117 § 2¹ kodeksu cywilnego istotny z perspektywy przedsiębiorców zakaz dochodzenia roszczeń przysługujących przeciwko konsumentom po upływie terminu ich przedawnienia. Oznacza to, że przedsiębiorca zanim wystąpi z powództwem lub wnioskiem o wszczęcie egzekucji będzie musiał ustalić, czy roszczenie, którego dochodzi uległo przedawnieniu, aby nie narazić się na zbędne koszty postępowania. Konieczność ta wynika obowiązku organów do stosowania tego przepisu z urzędu. Zatem w przypadku wytoczenia przez przedsiębiorcę powództwa przeciwko konsumentowi o roszczenie przedawnione sąd je oddali a przedsiębiorcę obciąży kosztami procesu. Komornik z kolei odpowiednio odmówi wszczęcia egzekucji, a przypadku toczącego się postępowania umorzy je i kosztami obciąży przedsiębiorcę.

Zgodnie z nowo wprowadzonym art. 117¹ kodeksu cywilnego w wyjątkowych przypadkach sąd może, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności. Wówczas sąd powinien rozważyć w szczególności:

- długość terminu przedawnienia;

- długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia;

- charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia.

Z uwagi jednak na nowość powyższej regulacji, sądy nie wypracowały jeszcze praktyki w zakresie jej stosowania, w związku z czym obecnie ciężko wskazać, w jakich przypadkach może znaleźć zastosowanie art. 117¹ kodeksu cywilnego.

Ewa Bednarek–Wojtal, Partner Zarządzający Kancelarii Prawnej Bednarek-Wojtal i Wspólnicy